Objawy ząbkowania

Proces wyrzynania obejmuje długotrwałe, bardzo dynamiczne zmiany zachodzące w jamie ustnej, dotyczące samego zęba oraz tkanek otaczających.

Ząbkowaniu mogą towarzyszyć objawy ogólne i miejscowe wpływające negatywnie na jakość życia. To trudny okres dla dziecka i rodziców.

Najczęstsze objawy ząbkowania

Ból i dyskomfort, ucisk i parcie w szczękach, proces zapalny obejmujący spuchnięte dziąsła – wszystkie te czynniki powodują, że dziecko bywa rozdrażnione, płaczliwe i kapryśne. Nie chce spać i ma zmniejszony apetyt, bardzo się ślini. Czasami może pojawić się gorączka lub objawy przypominające przeziębienie. Niektóre z nich są rzeczywiście bezpośrednio związane z procesem wyrzynania się zębów, jednak część z nich świadczy raczej o istnieniu ogólnego problemu zdrowotnego, który występuje w tym samym czasie co ząbkowanie i może wpłynąć na jego przebieg lub nie, albo po prostu są fizjologicznym objawem związanym z dojrzewaniem dziecka (np. ślinienie się lub wkładanie do ust rąk i przedmiotów).

Objawy ząbkowania częściej obserwuje się podczas wyrzynania zębów siecznych w drugim półroczu życia dziecka, tj. w okresie, gdy zanikają przeciwciała nabyte od matki. Wydaje się, że są bardziej nasilone w przypadku jednoczesnego wyrzynania się kilku zębów.

Dlaczego ząbkowanie boli?

Wzrost i wyrzynanie się zębów powodują przerwanie ciągłości tkanek. Dyskomfort i ból powstają w wyniku podrażnienia odsłoniętych zakończeń nerwowych, na przykład podczas ssania, picia czy gaworzenia.

Warto wiedzieć o tym, że…

Ząbkowanie to proces charakteryzujący się cyklem okołodobowym. Nasila się w późnych godzinach wieczornych, między 22.00 a 24.00, a osłabia po północy. Objawy pojawiają się najczęściej się w ciągu
8-dniowego okna wyrzynania zęba, tj. w ciągu 4 dni przed ukazaniem się zęba w jamie ustnej, w dniu jego ukazania się i 3 dni po wyrznięciu.

Dni przed
ukazaniem się
zęba

Dzień
ukazania się
zęba

Dni po 
ukazaniu się
zęba

Ślinienie wzmaga się w okresie ząbkowania, ponieważ dyskomfort odczuwany przez dziecko i wkładanie do ust przedmiotów lub rąk dodatkowo stymuluje wydzielanie śliny, choć jego faktyczne podłoże jest inne. W wieku ok. 3 miesięcy na skutek rozwoju i powiększenia gruczołów ślinowych zwiększa się ilość wydzielanej śliny. Jednak ze względu na jeszcze niedojrzałe mechanizmy kontroli nerwowo-mięśniowej dziecko nie połyka śliny, dlatego wypływa ona z jego jamy ustnej. Ślinienie się jest więc fizjologicznym zjawiskiem u dziecka, które zwykle utrzymuje się do ukończenia 18.–24. miesiąca życia. Wypływanie śliny ma natomiast związek z występowaniem osutki na policzkach, brodzie i szyi. Należy utrzymywać w suchości skórę twarzy i szyi dziecka.

Wkładanie do ust rąk i przedmiotów daje niemowlakowi przyjemność i jednocześnie stanowi metodę poznawania świata szczególnie między 6. a 9. miesiącem życia, pokrywa się z okresem pojawiania się pierwszych zębów.

Wyrzynaniu się zębów może także towarzyszyć zasinienie dziąsła związane z wylewem krwi z naczynia uszkodzonego ostrym brzegiem wyrzynającego się zęba, które najczęściej ulega samoistnemu odbarczeniu w momencie ukazania się zęba. Wymaga to jednak obserwacji, ponieważ może być jednym z objawów torbieli wyrzynającego się zęba. Większość torbieli zanika samoistnie. Powiększanie się zmiany, jej uszkodzenie lub zakażenie wymaga konsultacji lekarza dentysty i leczenia chirurgicznego polegającego na jej odbarczeniu i odsłonięciu wyrzynającego się zęba.

Mimo powszechnego przekonania, że ząbkowanie może być przyczyną podwyższenia temperatury ciała to jej wzrost do wartości >38,5°C nie można uznać za objaw związany z fizjologiczną erupcją zęba. W przypadku jej wystąpienia konieczna jest diagnostyka w kierunku infekcji ogólnoustrojowej lub miejscowej, na przykład związanej z utrudnionym wyrzynaniem się zęba.